رهبر انقلاب: روایت کنید

رهبر انقلاب اسلامی در دیدار پرستاران و خانواده شهدای سلامت با تأکید بر اهمیت روایت حقایق انقلاب فرمودند: «بنده همیشه می‌گویم: شما روایت کنید حقایق جامعۀ خودتان و کشور خودتان و انقلابتان را. شما اگر روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند؛ شما اگر انقلاب را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند. شما اگر حادثۀ دفاع مقدّس را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند. هر جور دلش می‌خواهد؛ توجیه می‌کند، دروغ می‌گوید، [آن هم] ۱۸۰ درجه خلاف واقع؛ جای ظالم و مظلوم را عوض می‌کند. شما اگر حادثۀ تسخیر لانۀ جاسوسی را روایت نکنید -که متأسّفانه نکردیم- دشمن روایت می‌کند و کرده. دشمن روایت کرده، با روایت‌های دروغ.»¹

مهم‌ترین مسئلۀ عالم رسانه روایت‌گری است

جامعۀ امروز جامعه‌ای است که مرتب می‌خواهد از محیطش اطلاعات داشته باشد تا بتواند تصمیم بگیرد و در هر لحظه بسیار متحول و رنگ‌به‌رنگ است. بنابراین، اطلاع‌دادن واقعیت‌های پیرامونی به افراد برایشان امر مهمی است. زیرا درست روایت‌کردن واقعیت کمک می‌کند تا بتوانند درست تصمیم بگیرند. یکی از مهم‌ترین مسائل امروز عالم رسانه روایت و روایت‌گری است.
این موضوع به علت شکل‌گیری و تأثیر عمیق جنگ روایت‌هاست. یک مؤسسۀ آمریکایی در این‌باره می‌گوید: «ما در این قرن وارد جنگ روایت می‌شویم و هر کس بتواند روایت خودش را -به یک معنا گزارش خودش را- از پدیده‌ها در آن روز حاکم کند، آن روز حاکم است.»
بعضی وقایع برای جامعه یا ملت،‌ مهم و سرنوشت‌ساز است. چون سرنوشت‌ساز است، باید به‌سرعت این موضوع در بستری دقیق و صحیح روایت شود. اگر شما روایت نکردید، مخاطب ناچار است که روایت دیگران را -اگرچه نادرست- بشنود که در رفتار و گفتار جامعه و محیط تأثیر می‌گذارد.
بنابراین، روایت‌گری درست و صحیح کاری اساسی و ضروری و وظیفۀ اخلاقی و انسانی است. روایت سختی‌ کار پرستاران به ویژه در دوران کرونا، یکی از مصادیقی بود که رهبر انقلاب در بیاناتی که در ابتدا آمد بر آن تأکید کردند.

نقش روایت‌گری هنرمندانه

واقعیت‌ها وقتی با زبان هنر روایت‌گری شود، شنیدنی‌تر، فهمیده‌تر و ماندنی‌تر خواهند بود. در قضیۀ کرونا خیلی اتفاقات بزرگی افتاد. ولی فداکاری‌‌های پرستارها و دیگرانی که وظیفه نداشتند و احساس تکلیف کردند، از چشم مردم پنهان ماند.

شاید رسیدگی به بیمار رفت‌وآمد باشد، امّا لایه‌های بسیار مهمی دارد که فقط زبان هنر قادر به بیانش است و می‌تواند این لایه‌ها را تشریح کند. این لایه‌ها با زبان عادی قابل روایت شدن نیست. بلکه نیازمند زبان هنری است.
بدیهی است در این قضیه هنرمندان وظیفه‌ دارند که جامعه را نسبت به لایه‌های مهم وقایع پیرامونی متوجه کنند تا مردم بتوانند در محیطی که زندگی می‌کنند، شناخت درستی از این مسائل پیدا کنند.

آموزش رکن اساسی موفقیت در عالم رسانه و روایت است

در جریان ارتباطات امروز، افکار عمومی دائم مترصد این است که از محیطش، از خودش، از پیرامونش، از گذشته‌اش و از آینده‌اش اطلاعاتی بگیرد تا درست حرکت کند. از آنجا که رسانه و فضای سایبر در توزیع و مدیریت جریان اطلاعات نقش بسزایی دارد، در این بخش از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. در واقع رسانه‌ و فضای سایبر می‌تواند با ارائۀ روایت‌هایی غیرواقعی و کنترل جریان اطلاعات، کنش‌وواکنش مردم را مدیریت کند.  
به همین دلیل ما رشته‌های گوناگونی در حوزۀ رسانه تحت عنوان تبلیغات یا نظریه‌های ارتباطات از قبیل نشانه‌شناسی رسانه‌ای داریم که از این نشانه‌ها و این علائم چگونه در یک تصویر یا صوت استفاده شود که تأثیر بگذارد.
ما در ایران یک جریان حرفه‌ای رسانه‌ای داریم که کارش را تا حدی بلد است و پاسخ‌گوی کارش هم هست. منتها یک جریان غیرحرفه‌ای آماتوری هم داریم که گاهی کارش خوب است. گاهی هم چون شناخت حرفه‌ای ندارد روی افکار عمومی تأثیر منفی می‌گذارد.
کار بزرگ و مهم، راه‌اندازی جریان مداوم آموزش رسانه‌ای است. کسانی که می‌خواهند در عرصۀ رسانه‌ به‌صورت غیرحرفه‌ای فعالیت کنند به این لایه‌ها توجه داشته باشند. مثالی برایتان بزنم. بعد از حملۀ آمریکا به افغانستان، آمریکایی‌ها برای اینکه بتوانند مجاهدین را حذف و منزوی کنند، از واژۀ جنگ‌سالاران افغانستان استفاده کردند.

جنگ‌سالاران افغانستان واژۀ منفی است. ولی به قدری از این واژه استفاده کردند که نه‌تنها در رسانه‌های دنیا، بلکه در بعضی از رسانه‌های خودمان هم جا افتاد. برچسب‌زدن به این می‌گویند. یک برچسب می‌زنند، بعد مرتب تکرار می‌کنند.

1. سخنرانی در تاریخ 1400/9/21. ↩︎